Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 3 Μαΐου 2023 στην αίθουσα 1 του ΠΕΔιΣ, η ημερίδα που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός και Λαογραφικός Σύλλογος Βόχας με το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου με θέμα «Γράμματα προς την πατρίδα. Υπερπόντια μετανάστευση και αλληλογραφία».
Πανεπιστημιακοί καθηγητές, ερευνητές και ειδικοί επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό ανέλυσαν τις οικονομικές, κοινωνικές, αλλά και πολιτικές διαστάσεις της μετανάστευσης από την Ελλάδα προς χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Αργεντινή και η Αυστραλία, όπως αποτυπώνονται στην αλληλογραφία μεταξύ των αποδήμων και των συγγενών τους στις ιδιαίτερες πατρίδες τους.
Ένα µεγάλο µέρος των ερευνών που παρουσιάστηκαν, βασίζεται στο Ψηφιακό Αρχείο Σταφιδικής Κρίσης και Υπερατλαντικής Μετανάστευσης (corinthiandiaspora.gr), που υλοποίησε ο Πολιτιστικός και Λαογραφικός Σύλλογος Βόχας το 2022 µε την χρηµατοδότηση και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισµού.
Όπως έχει αναδείξει εδώ και καιρό η διεθνής επιστημονική βιβλιογραφία, η μεταναστευτική αλληλογραφία δύναται να μας προσφέρει τα αρχειακά τεκμήρια για μια πολύπλευρη μικρο-ιστορική σκιαγράφηση του μεταναστευτικού υποκειμένου αλλά και για μια ενδελεχή ανάδειξη των διαφορετικών δικτύων (προσωπικών, οικογενειακών, τοπικών, διεθνικών, οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών και κοινωνικών) που χρωματίζουν τη μεταναστευτική εμπειρία και που φέρνουν συχνά στο επίκεντρο παράγοντες που παρέμεναν μέχρι πρότινος στο περιθώριο της επιστημονικής έρευνας. Επιστολές γραμμένες από καθημερινούς ανθρώπους, οι οποίοι βιώνουν το μεταναστευτικό εγχείρημα και από τις δύο πλευρές, φωτίζουν τα πολλαπλά και σύνθετα κίνητρα της κινητικότητας και της ακινησίας, την ίδια την περιπλοκότητα και ρευστότητα της μεταναστευτικής εμπειρίας, αλλά και τις κοινωνικές και πολιτισμικές διεργασίες που αυτή προκάλεσε στις σχέσεις, τους ορίζοντες, τη μνήμη, τις προσδοκίες και τις νοηματοδοτήσεις των ατόμων, των οικογενειών και των κοινοτήτων. Επιτρέπουν επίσης τη μελέτη των λιγότερο ορατών πλευρών της ζωής των γεωγραφικά διασπασμένων και μακροχρόνια χωρισμένων οικογενειών, όπως των δεσμών και των υλικών συνθηκών διαβίωσης των μελών τους, των συζυγικών σχέσεων, των έμφυλων ρόλων και των διαγενεακών υποχρεώσεων. Επικοινωνία εστιασμένη σε μικρο-επίπεδο αναδεικνύει το τοπικό και καθημερινό, το οικείο και το προσωπικό, ταυτόχρονα όμως και την επίδραση των μεγάλων ιστορικών γεγονότων, των οικονομικών και πολιτικών συγκυριών, πάνω στη διεθνική ζωή των ατόμων.
Η διοργάνωση μίας ημερίδας με έμφαση στη μεταναστευτική αλληλογραφία μπορεί να συνεισφέρει στην προαγωγή της επιστημονικής έρευνας και στη διεύρυνση της γνώσης μας γύρω από νέες πτυχές, μεθόδους και μέσα προσέγγισης της μεταναστευτικής εμπειρίας. Οι ανακοινώσεις συμβάλλουν στην ανάδειξη του αρχείου της μεταναστευτικής αλληλογραφίας ως ενός «χρήσιμου παρελθόντος». Εστιάζοντας κατεξοχήν στο οικονομικό και κοινωνικό τοπίο της μετανάστευσης, διερευνώνται διαστάσεις, όπως η μεταοικονομία της μετανάστευσης, φαινομένου που πυροδοτήθηκε από τη σταφιδική κρίση που ξεκίνησε να βιώνει η Πελοπόννησος στα τέλη του 19ου αιώνα και που συνδέθηκε στενά με την τοκογλυφία και το σύστημα προικοδοσίας. Κινούμενοι και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού οι ερευνητές παρακολουθούν τόσο το σχηματισμό του μεταναστευτικού αστικού τοπίου της Αμερικής όσο και τον τρόπο διαμόρφωσης μιας μεταναστευτικής κουλτούρας στις αγροτικές κοινότητες μέσα από την οποία αυτοτροφοδοτήθηκαν οι μεταναστευτικές ροές. Με έμφαση όχι μόνο στη Βόρεια αλλά και στη Νότια Αμερική, καθώς και στην Αυστραλία, έρχονται στο φως αρχεία που κινούνται στα όρια του ιδιωτικού, ημι-δημόσιου και δημόσιου βίου, τα οποία φωτίζουν τη λειτουργία της διεθνικής μεταναστευτικής οικογένειας, το μετασχηματισμό των έμφυλων ρόλων και ταυτοτήτων, το εύρος των μεταναστευτικών πρωτοβουλιών για την ιδιαίτερη πατρίδα.
Το Πρόγραµµα της Ηµερίδας
16:00 – 16:10 Χαιρετισµός του Προέδρου του Τµήµατος Πολιτικής Επιστήµης και Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου, Καθηγητή Αστερίου Χουλιάρα και της Προέδρου του “Πολιτιστικού και Λαογραφικού Συλλόγου Βόχας” κυρίας Γιώτας Αθανασούλη
16:10 – 16:30 Κεντρική οµιλία
Γιώργος Αναγνώστου (Καθηγητής και κάτοχος της Έδρας “Μιλτιάδης Μαρινάκης”, Πρόγραµµα Νεοελληνικών Σπουδών, The Ohio State University) Το αρχείο «µεταναστευτική αλληλογραφία» ως χρήσιµο παρελθόν
16:30 – 17:45 1η Συνεδρία
Το οικονοµικό και κοινωνικό τοπίο της µετανάστευσης µέσα από την οικογενειακή αλληλογραφία
Συντονισµός: Βασιλική Λαλαγιάννη (Καθηγήτρια, Τµήµα Πολιτικής Επιστήµης και Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου)
Νίκος Πουλόπουλος (Επίκουρος Καθηγητής, University of Missouri-St. Louis) Η σταφιδική κρίση και η µεταοικονοµία της µετανάστευσης µέσα από το αρχείο της αλληλογραφίας της οικογένειας Βαλασόπουλου
Κωστής Κουρέλης (Καθηγητής, Franklin & Marshall College, Pennsylvania) Εκ Κορινθίας Καλιφόρνια. Το µεταναστευτικό αστικό τοπίο της Αµερικής µέσα απ’ τα γράµµατα του Macke Balason/Μιχάλη Βαλασόπουλου
Αλέξανδρος Καπανιάρης (Διδάκτορας, Τµήµα Επιστηµών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασµού, Πανεπιστήµιο Αιγαίου) Ακολουθώντας την υπερπόντια µετανάστευση προς τις ΗΠΑ: Χρέη, τοκογλύφοι και ιστορίες προικοδοσίας µέσα από την αλληλογραφία κατοίκων της Αργαλαστής Πηλίου
Γιώτα Τουργέλη (Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Τµήµα Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήµιο) Εικόνες της Αµερικής στις αγροτικές κοινότητες: Ο ρόλος της αλληλογραφίας στη διαµόρφωση της µεταναστευτικής κουλτούρας στις αρχές του 20ού αιώνα
17:45 – 18:05 Διάλειµµα
18:05 – 19:10 2η Συνεδρία
Διαστάσεις της µετανάστευσης µέσα από την ιδιωτική, τη δηµόσια και την ηµι-δηµόσια αλληλογραφία
Συντονισµός: Νίκος Πουλόπουλος (Επίκουρος Καθηγητής, University of Missouri-St. Louis)
Μαρία Δαµηλάκου (Επίκουρη Καθηγήτρια, Τµήµα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήµιο) Συναισθήµατα και σχέσεις στο χαρτί: Αλληλογραφία γυναικών από τα νησιά του Αιγαίου στην Αργεντινή
Γιάννης Ληµνιός – Σεκέρης (Διδάκτορας, Τµήµα Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήµιο) Μεταξύ Ελλάδας και Αυστραλίας: Μεταπολεµικές µεταναστευτικές διαδροµές δι’ αλληλογραφίας
Ελευθερία Δαλέζιου (Διδάκτωρ Ιστορικός/Αρχειονόµος, Αµερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα) Η «ελληνοαµερικανική παρουσία» µέσω της αλληλογραφίας σε αρχειακές συλλογές: Η περίπτωση της συλλογής Νικολάου Μαυρή στα Αρχεία της Αµερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα
Συµπεράσµατα / Κλείσιµο εργασιών Ηµερίδας: Αντώνης Κλάψης, Επίκουρος Καθηγητής, Τµήµα Πολιτικής Επιστήµης και Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου.
Οι ομιλητές
Βιογραφικά & Περιλήψεις Εισηγητών
- Γιώργος Αναγνώστου: anagnostou.1@osu.edu, κεντρικός ομιλητής
Το αρχείο της μεταναστευτικής αλληλογραφίας το οποίο αυτή η ημερίδα φέρνει στο προσκήνιο μας αφορά ως πολύτιμο υλικό το οποίο εγείρει το ερώτημα της σημασίας του. Ποια είναι η αξία του σήμερα και επομένως ποιοι οι λόγοι να επενδύσουμε πόρους για την συλλογή και ερμηνεία του; Η ομιλία μου το προσεγγίζει ως ένα παρελθόν χρήσιμο στο παρόν σε τουλάχιστον δύο επίπεδα, πρώτον ως πηγή γνώσης και αυτογνωσίας και δεύτερον ως κοινωνικό αγαθό σε ένα τοπικό, εθνικό, και διεθνές επίπεδο. Όσον αφορά το πρώτο σκέλος, θα ήταν γόνιμο να προσεγγίζαμε την αλληλογραφία ως μια συνάντηση με άγνωστες πτυχές του παρελθόντος, και τις ερμηνείες μας ως τρόπο να τις προσδώσουμε μια «καινούρια ζωή». Έχουμε την ευθύνη λοιπόν να στοχαστούμε στο είδος της γνώσης που παράγουν αυτά τα τεκμήρια ώστε να εντοπίσουμε τις επιστημολογικές προκλήσεις που παρουσιάζουν. Το δεύτερο σκέλος εστιάζεται στην χρησιμότητα του αρχείου ως κοινωνικού αγαθού το οποίο προσφέρει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την δημιουργία μιας κοινότητας η οποία αποτελείται από ενδιαφερόμενους πολίτες, φορείς, ερευνητές και πανεπιστημιακούς η οποία παράγει γνώση μέσω συνεργασίας και διαλόγου και συνεργάζεται ώστε να συμπεριληφθεί η ελληνική μετανάστευση ως αναπόσπαστο υλικό στην πρωτοβάθμια και ανώτερη εκπαίδευση καθώς και τον δημόσιο λόγο.
Βιογραφικό: Ο Γιώργος Αναγνώστου κατέχει την έδρα Μιλτιάδης Μαρινάκης στο πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα συμπεριλαμβάνουν διεθνικές και εθνοτικές σπουδές με επίκεντρο την Ελληνική Αμερική και την διασπορά. Οι δημοσιεύσεις του καλύπτουν ποικίλα επιστημονικά πεδία όπως λογοτεχνία, κοινωνιολογία, ιστορία, κινηματογράφο και πολιτισμική διπλωματία (https://classics.osu.edu/people/anagnostou.1). Tο βιβλίο του Contours of White Ethnicity: Popular Ethnography and the Making of Usable Pasts in Greek America (Ohio UP 2009) έχει μεταφραστεί στα Ελληνικά από τις Εκδόσεις Νήσος (2021). Είναι ένας από τους επιμελητές του βιβλίου Redirecting Ethnic Singularity: Italian Americans and Greek Americans in Conversation (Fordham UP 2022), και επιμελείται το ηλεκτρονικό περιοδικό Ergon: Greek/American & Diaspora Arts and Letters (http://ergon.scienzine.com/).
- Νίκος Πουλόπουλος: poulopoulos.nikos@gmail.com
«Η σταφιδική κρίση και η μεταοικονομία της μετανάστευσης μέσα από το αρχείο της αλληλογραφίας της οικογένειας Βαλασόπουλου»
- Αλέξανδρος Καπανιάρης:
«Ακολουθώντας την υπερπόντια μετανάστευση προς τις ΗΠΑ: Χρέη, τοκογλύφοι και ιστορίες προικοδοσίας μέσα από την αλληλογραφία κατοίκων της Αργαλαστής»
Περίληψη: Η εισήγηση αφορά αλληλογραφία Πηλιορειτών μεταναστών στην Αμερική με τους συγγενείς τους από την Αργαλαστή Πηλίου. Οι επιστολές αφορούν επικοινωνία μεταξύ μάνας και γιού, αδερφού και αδερφής και συγγενών, εξιστορώντας ζητήματα που σχετίζονται με την προικοδοσία αδερφών, που αποτελεί συχνή αιτία μετανάστευσης στην Αμερική. Επίσης, η δύσκολη οικονομική κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα την περίοδο 1920-1930, η οποία και κορυφώνεται με την οικονομική κρίση του 1929 (μεγάλο κραχ), πυροδοτεί την δραστηριοποίηση τοκογλύφων στην περιοχή, με αποτέλεσμα η έλλειψη ρευστότητας να είναι μια συνεχή και δύσκολη πραγματικότητα. Έτσι ο δανεισμός των αγροτών της Αργαλαστής Πηλίου από τους τοκογλύφους της εποχής, οδηγεί πολλές φορές κάποιοι/ες να χάσουν την περιουσία τους. Η μετανάστευση στην Αμερική αποτελεί μια λύση, έτσι ώστε να ξανά πάρουν πίσω την περιουσία (αγροκτήματα). Μέσα από τις επιστολές που επιλέξαμε (Α. Χατζάκος, Γ. Βαϊτσης, Δ. Καραδήμητρος) παρουσιάζουμε ακριβώς αυτή την πραγματικότητα καθώς και άλλες λεπτομέρειες που αφορούν ζητήματα μετανάστευσης από ένα ορεινό χωριό του Πηλίου στην Αμερική.
Βιογραφικό: Τμήμα Επικοινωνίας & Ψηφιακών Μέσων Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
- Kostis Kourelis: kkourelis@gmail.com
«Εκ Κορινθίας Καλιφόρνια. Το μεταναστευτικό αστικό τοπίο της Αμερικής μέσα απ’ τα γράμματα του Macke Balason/Μιχάλη Βαλασόπουλου»
- Μαρία Δαμηλάκου: mariadamilakou@yahoo.gr
«Συναισθήματα και σχέσεις στο χαρτί: αλληλογραφία γυναικών από τα νησιά του Αιγαίου στην Αργεντινή»
Περίληψη: Η οικογενειακή μεταναστευτική αλληλογραφία μπορεί, ως πηγή, να λειτουργήσει σαν γέφυρα ανάμεσα στην ιστορία της μετανάστευσης και στην ιστορία των συναισθημάτων. Αυτή η παρουσίαση βασίζεται σε δύο συλλογές επιστολών που συνέδεσαν τα νησιά του Αιγαίου με την Αργεντινή κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Η πρώτη σειρά γράφτηκε στο διάστημα μιας εικοσαετίας από μια γυναίκα που έμεινε στην Κάλυμνο ενώ όλα τα αδέρφια της μετανάστευσαν σταδιακά στο Μπουένος Άιρες. Η δεύτερη συλλογή αποτελείται από τις επιστολές που αντάλλαξαν τα γυναικεία, κυρίως, μέλη μιας οικογένειας που μετανάστευσε από τη Χίο στην Αργεντινή. Η ανάλυση αυτών των επιστολών, μέσα και από την οπτική του φύλου, αναδεικνύει το ρεπερτόριο των συναισθημάτων που βιώθηκαν μέσα από τη μεταναστευτική εμπειρία, την αναδιατύπωση, σε συνθήκες απόστασης, των γυναικείων και ανδρικών ρόλων αλλά και τον τρόπο λειτουργίας της ελληνικής διεθνικής οικογένειας, έτσι όπως αυτή διαμορφώθηκε μέσα από ένα πλέγμα συναισθηματικών δομών, ηθικών αρχών και οικονομικών διαπραγματεύσεων.
Βιογραφικό: Η Μαρία Δαμηλάκου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, με γνωστικό αντικείμενο «Ιστορία της Αμερικανικής Ηπείρου». Από το 2003 διδάσκει Ιστορία της Λατινικής Αμερικής στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Έχει συμμετάσχει σε αρκετά ερευνητικά προγράμματα που αφορούν τη μετανάστευση και την εργασία στις χώρες της Νότιας Αμερικής. Από το 2001 συνεργάζεται με το Αρχείο Προφορικής Ιστορίας και Φωτογραφίας Γυναικών (Archivo de Palabras e Imágenes de Mujeres), με έδρα τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες. Είναι συγγραφέας των έργων Έλληνες μετανάστες στην Αργεντινή: διαδικασίες συγκρότησης και μετασχηματισμοί μιας μεταναστευτικής κοινότητας, 1900-1970 (2004) και Ιστορία της Λατινικής Αμερικής από το τέλος της αποικιοκρατίας μέχρι σήμερα (2014).
- Γιώτα Τουργέλη: g.tourgeli@yahoo.gr
«Εικόνες της Αμερικής στις αγροτικές κοινότητες: Ο ρόλος της αλληλογραφίας στη διαμόρφωση της μεταναστευτικής κουλτούρας στις αρχές του 20ού αιώνα»
Περίληψη: Η ανακοίνωση εστιάζει στο διεθνικό πεδίο που είχε διαμορφωθεί τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα μεταξύ Αμερικανικών μεγαλουπόλεων και αγροτικών κοινοτήτων της Παλαιάς Ελλάδας και διερευνά τον αντίκτυπο που είχαν στις τοπικές κοινωνίες οι διαχύσεις ιδεών, αξιών και προτύπων συμπεριφοράς από τη μακρινή Αμερική μέσω της οικογενειακής μεταναστευτικής αλληλογραφίας. Αναζητά σε σωζόμενες επιστολές μεταναστών από περιοχές της Πελοποννήσου εικόνες από την αμερικανική ζωή, την εργασία, τον ελεύθερο χρόνο, την πολιτική οργάνωση, τη γεωγραφία, την κοινωνία και τον πολιτισμό της και εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι ροές διαμόρφωσαν μια ισχυρή μεταναστευτική κουλτούρα σε όσους έμεναν πίσω. Υιοθετώντας το βλέμμα των απόντων συγγενών τους, οι κάτοικοι και ιδιαίτερα η νέα γενιά, ανέπτυξαν μια εξωστρέφεια η οποία εκδηλώθηκε μέσα από την ανάγκη και την προσμονή της φυγής, την απώλεια της εμπιστοσύνης στις δυνατότητες της αγροτικής ζωής και τη βεβαιότητα της προκοπής σε ένα μακρινό, μυθοποιημένο «αλλού».
Βιογραφικό: Η Γιώτα Τουργέλη υποστήριξε τη διδακτορική διατριβή της στο τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου με θέμα «Έλληνες της Αμερικής, εμβάσματα και μετασχηματισμός τοπικών κοινοτήτων στην Παλαιά Ελλάδα (1890-1940)». Από το 2012 έως το 2015 συμμετείχε στο ερευνητικό πρόγραμμα «Διαχείριση της Μετανάστευσης και Διεθνείς Οργανισμοί: Ιστορία της ίδρυσης του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης», Δράση «ΑΡΙΣΤΕΙΑ». Είναι ερευνήτρια στο ΚΕΝΙ (Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας) και από το 2020 πραγματοποιεί μεταδιδακτορική έρευνα με αντικείμενο: «Ο ρόλος των συλλόγων στην αποκατάσταση των προσφύγων (1922-1932)». Διδάσκει μαθήματα μετανάστευσης στο ΠΜΣ της σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Είναι συγγραφέας των βιβλίων: Οι Μπρούκληδες. Έλληνες μετανάστες στην Αμερική και μετασχηματισμοί στις κοινότητες καταγωγής (1890-1940) (ΕΚΚΕ, 2020 e-book) και Πύλες εξόδου προς την Αμερική. Η οικονομία της υπερατλαντικής μετανάστευσης στα ελληνικά λιμάνια (1890-1940) (ΠΕΚ, εντός του 2023).
- Ελευθερία Δαλέζιου: eleftheria.daleziou@gmail.com
«Η «ελληνοαμερικανική παρουσία» μέσω της αλληλογραφίας σε αρχειακές συλλογές: Η περίπτωση της συλλογής Ν. Μαυρή στα Αρχεία της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα»
Περίληψη: Η σύντομη ανακοίνωση έχει σκοπό την ανάδειξη τμήματος αρχειακού υλικού (αλληλογραφία) από το Αρχείο Νικολάου Μαυρή, το οποίο εναπόκειται στα Αρχεία της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Ο Νικόλαος Μαυρής γεννήθηκε στην Αιγύπτο το 1899 με καταγωγή από τα Δωδεκάνησα (Κάσος). Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Παρίσι. Μετά το πέρας των σπουδών του επέστρεψε αρχικά στην Αίγυπτο και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου ανέπτυξε έντονη δράση για το ζήτημα της απελευθέρωσης των Δωδεκανήσων και της ένωσής τους με την Ελλάδα. Διετέλεσε πρόεδρος του Κεντρικού Δωδεκανησιακού Συλλόγου και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Αμερική το 1940 όπου ανέλαβε ηγετικό ρόλο στη σύσταση και συγκρότηση του Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου. Το υπό εξέταση αρχειακό υλικό, πρωτίστως αλληλογραφία και έντυπα, αφορά στον αγώνα των Δωδεκανήσιων στην καταγωγή ομογενών της Αμερικής για την απελευθέρωση των νησιών από την ιταλική κατοχή. Τα τεκμήρια αφορούν στην ομογενειακή οργάνωση «Δωδεκανησιακή Νεολαία Αμερικής» και καλύπτουν την περίοδο από τη δημιουργία της, το 1934, έως και τη σύσταση του Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου το 1940, του οργάνου που ανέλαβε τις προσπάθειες των Δωδεκανησίων της Αμερικής για την απελευθέρωση των νησιών στην Αμερική αλλά και στα διεθνή φόρα.
- Γιάννης Παπαδόπουλος: ypapapdo@panteion.gr
«Η αναπαράσταση των Ελλήνων μεταναστών στις Ηνωμένες Πολιτείες στην ελληνική και οθωμανική διπλωματική αλληλογραφία. Η απήχηση της ευγονικής και της εσωτερικής αποικιοκρατίας στο δημόσιο λόγο»
Περίληψη: Μια από τις σημαντικότερες πηγές για την ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ στα τέλη του δέκατου ενάτου και τις αρχές του εικοστού αιώνα είναι η διπλωματική αλληλογραφία. Οι Έλληνες και οι Οθωμανοί διπλωμάτες (κάποιοι από τους οποίους μέλη φαναριώτικων οικογενειών) παρακολουθούσαν τις συνθήκες διαβίωσης, τις οικονομικές δραστηριότητες και κυρίως την πολιτική κινητοποίηση των μεταναστών. Αρκετοί από αυτούς μάλιστα συμμετείχαν ενεργά στις κοινοτικές διενέξεις. Πέρα από τις πληροφορίες που μας δίνουν για την ανάπτυξη της ελληνικής παρουσίας στην Αμερική αποτελούν ενδιαφέρουσες μαρτυρίες για τον τρόπο με τον οποίο οι ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι αντιμετώπιζαν τους μετανάστες. Η παρουσίαση θα εντάξει την περιγραφή των Ελλήνων μεταναστών στη διπλωματική αλληλογραφία στο πλαίσιο των ιδεολογικών αναζητήσεων των αρχών του εικοστού αιώνα.
Βιογραφικό: Ο Γιάννης Παπαδόπουλος υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο με θέμα τη Μετανάστευση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στις ΗΠΑ. Έχει διδάξει στo Πάντειο Πανεπιστήμιο και στα Πανεπιστήμια Πελοποννήσου, Φέχτα και Μπραζίλια. Διδάσκει στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και είναι ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών. Μελετάει τη διεθνή μετανάστευση και την αναπαράσταση της ιστορίας στον κινηματογράφο. Η τωρινή έρευνά του έχει θέμα τη διαγενεακή μετανάστευση μεταξύ Ευρώπης και Νότιας Αμερικής. Συνεπιμελήθηκε το βιβλίο Migration and Development in Southern Europe and South America during the Postwar Period, Routledge, 2022.
- Γιάννης Λημνιός-Σεκέρης: limniosg@gmail.com
«Μεταξύ Ελλάδας και Αυστραλίας: μεταπολεμικές μεταναστευτικές διαδρομές δι’ αλληλογραφίας»
Περίληψη: Το άρθρο επικεντρώνεται στην περίπτωση της μετανάστευσης από την Ελλάδα προς την Αυστραλία έπειτα από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέσω της εξέτασης των αγγελιών οι οποίες δημοσιεύονταν στο μεταναστευτικό Τύπο της εποχής, αναδεικνύεται ο τρόπος προσαρμογής των υποψήφιων Ελλήνων μεταναστών και των ήδη εγκατεστημένων μεταναστών στην Αυστραλία, στους αυξανόμενους περιορισμούς για τη μετανάστευση μεταξύ των δύο χωρών· μία προσαρμογή την οποία επιδίωξαν μέσω της έναρξης ιδιωτικής αλληλογραφίας μεταξύ Ελλάδας και Αυστραλίας με σκοπό την εξεύρεση εργασίας ή και συντρόφου. Επιπρόσθετα μελετάται η αλληλογραφία μεταναστών με προσωπικό της Αποστολής της Διακυβερνητικής Επιτροπής Μεταναστεύσεως εξ Ευρώπης στην Ελλάδα. Η εν λόγω αλληλογραφία, τόσο προσωπική όσο και ημι-δημόσια, αναδεικνύει τη μετάβαση και τη διαμόρφωση των μεταναστευτικών ταυτοτήτων και τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης μεταξύ των μεταναστών και των μέχρις πρότινος αρωγών τους. Το άρθρο βασίζεται σε ένα ευρύ αρχειακό υλικό από το Υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα, το αρχείο του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στην Αθήνα και τον ελληνικό μεταναστευτικό Τύπο.
Βιογραφικό: Ο Ιωάννης Λημνιός-Σεκέρης έλαβε το 2023 το διδακτορικό του δίπλωμα από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Η διδακτορική του έρευνα αφορά τη σχέση των ειδικευμένων στη μετανάστευση διεθνών οργανισμών με τον ιδιωτικό τομέα μεταξύ 1951 και 1980. Το 2013 έλαβε το μεταπτυχιακό του δίπλωμα από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη μελέτη της μεταπολεμικής μετανάστευσης∙ την ιστορία των διεθνών οργανισμών∙ τη ναυτιλιακή ιστορία και την ιστορία της αεροπλοΐας. Μέχρι σήμερα έχει εργαστεί σε δύο ερευνητικά ακαδημαϊκά έργα και έχει δημοσιεύσει άρθρα που αφορούν την Ελληνική μεταπολεμική μετανάστευση στην Αυστραλία∙ τη μεταπολεμική μεταναστευτική πολιτική της Αυστραλίας∙ το ρόλο της Διακυβερνητικής Επιτροπής Μεταναστεύσεως εξ Ευρώπης (ΔΕΜΕ) στη διαχείριση της μεταπολεμικής μετανάστευσης και του μεταναστευτικού ταξιδιού δια θαλάσσης και αέρος. Το 2020 έλαβε το βραβείο John Scholes για το πρωτότυπο ερευνητικό του έργο.
Πηγή φωτογραφιών και βίντεο από την ημερίδα: https://korinthostv.gr/